Buurtrelaties variëren in belangrijkheid o.a. naar de mate waarin men
aan huis is gebonden. Er zijn verschillende typen o.a. : het dorpspatroon,
dat zich zou kenmerken door veel wederzijdse hulp en solidariteit ; en het
stadspatroon, waarin buurtrelaties slechts betrekking hebben op bepaalde
delen van het gedrag en waarin zij, door de vele andere
contactmogelijkheden, van minder belang zijn. Toch mag men dit niet
algemeen stellen, daar in steden, b.v. in volksbuurten, maar ook in
bepaalde middenstandsbuurten, intensieve buurtrelaties kunnen
bestaan. Dit kan samenhangen met de mate van homogeniteit van de
buurt naar sociale status, ras, etnische afkomst of godsdienst.
Buurtrelaties kunnen sociabel (intensieve hulpverlening, veel geloop,
roddel en ruzie) of gereserveerd ( men houdt elkaar op een afstand en
beperkt het contact tot oppervlakkig groeten en tot hulp in nood ) zijn.
Een belangrijk aspect van buurtrelaties is het bestaan van sociale
controle. Een gevolg van het dicht bijeen wonen is, dat men onvrijwillig
getuige is van elkaars doen en laten. deze sociale controle kan sterk
werken indien er sancties worden toegepast, zoals het bezorgen van
overlast, iemand negeren of in een kwaad daglicht stellen. Dit brengt met
zich mee dat men in buurtrelaties veelal een deel van zijn privacy
probeert te bewaren.
Velen constateren in de moderne stadssamenleving een sterke
vereenzaming, vervreemding en individualisering en menen dat deze met het
weer op gang brengen van buurtrelaties te bestrijden zijn. kennis over
aard en bestaan van buurtrelaties wordt ook van belang geacht voor stedenbouwers,
politici, architecten en planologen.
